کتاب داستان انسان و فناوری مملو از حکایت های جالب ، مهیج ، شگفت انگیز و
بلندپروازانه است . حکایت هایی که شاید در زمان خود بیش تر شبیه رویا و یا
افسانه بوده اند ، ولی پس از گذشت مدت زمان کوتاهی رنگ واقعیت پیدا کرده
اند و خود به عامل بروز تحولات بزرگ در دیگر عرصه های حیات بشریت تیدیل شده
اند. جالب است که فناوری توسط انسان ابداع می شود و در ادامه
، همان فناوری به طور مستقیم و یا غیر مستقیم از یک طرف منشاء بروز تحولات
گسترده ای در حوزه های مختلف می گردد و از طرف دیگر نیاز به ایجاد یک
فناوری دیگر را در وجود انسان شعله ور می کند . تاثیر متقابل انسان بر
فناوری و فناوری بر انسان در سالیان اخیر روند شتابانی داشته است . بدون شک
، فناوری هایی که از آنها با عنوان فناوری های دیجیتال یاد می شود بیش
ترین تاثیر را در زندگی انسان امروزی به دنبال داشته اند . فناوری هایی که
جرقه های اولیه آن به چندین دهه قبل و ظهور کامپیوترهای شخصی برمی گردد .
هم اینک ، فناوری های دیجیتال به درجه ای از رشد و بلوغ رسیده اند که
امروزه شاهد ظهور و حضور این گونه فناوری های پیشرفته با سرعتی باور نکردنی
در محیط پیرامون خود می باشیم . شاید
استفاده از واژه انقلاب دیجیتال ، بهترین توصیف در این خصوص باشد که به
ظهور سریع و فزاینده فناوری های مختلف دیجیتال و تاثیر آنها در عرصه های
مختلف حیات بشری اشاره دارد .
صحبت از فناوری های مختلف دیجیتال و قابلیت های آنها ، یک موضوع است و این
که بدانیم و بتوانیم از این فناوری ها در کسب و کار موجود خود و یا ایجاد
مدل های کسب و کار دیجیتال جدید استفاده کنیم ، موضوع دیگری است . مهم این
است که هر کسب و کار مستقل از این که در چه صنعتی فعالیت می کند ، بتواند
با بکارگیری صحیح فناوری های دیجیتال در مسیر یک تحول بزرگ به درستی حرکت
کند و با ایجاد یک تحول دیجیتال ، فلسفه وجودی و ماندگاری خود را تبین
نماید . تحول دیجیتال یک ضرورت اجتناب ناپذیر است، ضرورتی که با رهبری
مناسب ، برنامه ریزی و مدیریت صحیح ، می توان آن را به واقعیت تبدیل کرد .
تحول دیجیتال چیست ؟
امروزه در اکثر همایش ها و مقالات داخلی و خارجی به دفعات با واژه تحول
دیجیتال برخورد می کنیم . واژه ای که هر گوینده و یا شنونده ای بر اساس
فرضیات و نوع نگاه خود آن را توصیف می نماید . تنها با شناخت دقیق تحول
دیجیتال و الزامات آن است که می توان به درستی سفر دیجیتال را هم با موفقیت
آمیز آغاز کرد و هم به درستی و بر اساس نقاط هدف گذاری شده به سرانجام
مطلوب رساند . در شکل 1 به برخی تعاریف و یا دیدگاه های ارایه شده در این
خصوص اشاره شده است .
شکل 1 : تعاریف مختلف تحول دیجیتال
در خصوص تحول دیجیتال ، پرسش هایی متعددی مطرح می گردد . گرچه هدف این
مقاله پاسخ به این پرسش ها نمی باشد ولی لازم است به برخی از آنها و با
هدف ایجاد یک فضای فکری مناسب جهت آشنایی بیش تر با ماهیت و ماموریت تحول
دیجیتال اشاره گردد :
- شرکت ها و سازمان ها چگونه می توانند از روند شتابان فناوری های دیجیتال در کسب و کار خود استفاده کنند ؟
- چرا برخی شرکت ها در خصوص استفاده از
فناوری های دیجیتال و تاثیر گذار در مدل کسب و کار خود موفق بوده اند و
چرا دیگران موفق عمل نکرده اند ؟
- آیا با تمرکز محض بر فناوری های دیجیتال و استفاده از آنها در کسب و کار خود می توان امید به موفقیت و ایجاد یک تحول اساسی را داشت؟
- آیا می توان از نسخه های موفق تحول دیجیتال دیگران بدون توجه به DNA سازمان خود استفاده کرد ؟
- آیا بدون وجود توانمندی های لازم ( از ابعاد مختلف ) می توان قدم در مسیر سفر تحول دیجیتال گذاشت ؟
- نقش رهبری تحول دیجیتال در موفقیت این گونه برنامه ها چیست ؟
- آیا تحول دیجیتال مستلزم یک تغییر نگرش بینادین نسبت به فضای کسب و کارها در هزاره سوم می باشد ؟
- نقش تحول دیجیتال در شکل دهی مدل های کسب و کار جدید ، چیست ؟
- آیا هدف تحول دیجیتال بهینه سازی فرآیندهای موجود یک کسب و کار است ؟
- آیا هدف تحول دیجیتال افزایش سطح هوشیاری و یا هوشمندی یک کسب و کار در حوزه های متعددی نظیر فرآیند ها می باشد ؟
- مدل تعامل دنیای فیزیکی با دنبای دیجیتال در کسب و کارهای دیجیتال به چه صورت خواهد بود ؟
- تاثیر اینترنت اشیاء در تحول دیجیتال چیست ؟
- فناوری اطلاعات دارای چه نقش جدیدی در تحول دیجیتال می باشد ؟
- آیا فرهنگ حاکم بر یک سازمان و یکایک مدیران و کارکنان آن در موفقیت یک سفر دیجیتال تاثیرگذار می باشد ؟
- تاثیر تحول دیجیتال کسب و کارها در اقتصاد دیجیتال یک کشور چیست ؟
- آیا تحول دیجیتال مستلزم تغییر نگرش اساسی نسبت به شیوه همکاری و مشارکت بین بنگاه های مختلف کسب و کار است ؟
- برای هدف گذاری یک برنامه تحول
دیجیتال و نیل به موفقیت پایدار و در عین حال سریع ، بر روی کدام قسمت از
زنجیره ارزش کسب و کار می بایست متمرکز گردید ؟
- آیا برای تحول دیجیتال نیازمند یک هسته هوشمند می باشیم ؟
- نقش داده در تحول دیجیتال چیست ؟
- و پرسش های فراوان دیگر
کسب و کار دیجیتال مستلزم یک مدل کسب و کار دیجیتال است و یک مدل کسب و کار
دیجیتال نیازمند یک پلت فرم دیجیتال است که خود از مجموعه ای از قابلیت
های دیجیتال با بکارگیری مجموعه ای از فناوری های دیجیتال تشکیل می گردد .
در شکل 2 ، ارتباط فوق نشان داده شده است .
شکل 1 : الزامات یک کسب و کار دیجیتال
حرکت بدون برنامه ، عدم آمادگی سازمانی ، عدم وجود قابلیت های دیجیتال در
قالب یک پلت فرم دیجیتال از جمله مهمترین عواملی می باشند که می تواند یک
برنامه تحول دیجیتال را با شکست مواجه نماید .
خلاصه
ما در عصر دیجیتال زندگی می کنیم . عصری که برای موفقیت در آن می بایست از
ابزارها و سازوکارهای مختص به آن استفاده کرد چراکه نمی توان با یک نقشه
قدیمی یک سرزمین جدید را کشف کرد . بدیهی است به موازات رشد و تکامل
فناوری ها و همچنین انتظارات جامعه ، کسب و کارها نیز می بایست شیوه عملیات
، رقابت و ایجاد مزیت رقابتی خود را تغییر دهند . فناوری های دیجیتال و
نحوه استفاده موثر از آنها در کسب و کارهای موجود و ایجاد مدل های کسب و
کار دیجیتال جدید، تعامل و یا همگرایی دنیای فیزیکی با دنیای دیجیتال از
جمله مهم ترین اهداف یک برنامه تحول دیجیتال می باشد . برنامه ای که برای
موفقیت در آن به توانمندی های مختلفی نیاز است . تحول دیجیتال یک ضرورت
اجتناب ناپذیر است و هیچ سازمان و یا کسب و کاری در امان نخواهد بود . تا
چند سال آینده ، بسیاری از کسب و کارهای موجود حذف و کسب و کارهای جدید
مبتنی بر فناوری های دیجیتال شکل پیدا خواهند کرد و اقتصاد دیجیتال به
مفهوم واقعی و کامل خود را به رخ خواهد کشید . توجه به عوامل انسانی و
میزان تاثیرگذاری آنها در موفقیت یک برنامه تحول دیجیتال نیز بسیار حائز
اهمیت می باشد
.رهبری درست سفر دیجیتال و مدیریت تغییر و فرهنگ حاکم بر یک کسب و کار از
جمله مهم ترین عوامل در موفقیت یک برنامه تحول دیجیتال می باشند . بدون شک ،
داده و مدیریت راهبردی آن یکی از توانمندهای حیاتی در نیل به موفقیت یک
برنامه تحول دیجیتال می باشد . چراکه موفقیت یک کسب و کار به شدت وابسته به
میزان هوشمندی نسبت به همه چیز ( از مشتری گرفته تا رقبا و وضعیت بازار و
... ) خواهد شد. در بخش دوم به سراغ نقش داده در تحول دیجیتال خواهیم رفت و
با جایگاه آن در سفر دیجیتال آشنا خواهیم شد .